گفتگو با تروییکا از اسلو تا ابوظبی
تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۷۸۰۵۹
علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات احیای برجام روز گذشته با انتشار یک توییت در صفحه توییتر خود نوشت: «در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک با طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، با همتایان آلمانی، فرانسوی و انگلیسی خود در ابوظبی ملاقات کرده و در مورد طیفی از موضوعات و نگرانی‌های متقابل با هم گفتگو کردیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش اعتماد، دیدار معاون سیاسی وزیر خارجه ایران با همتا‌های خود از تروییکای اروپایی مسبوق به سابقه است. دوم فروردین ماه سال جاری بود که سایت خبری - تحلیلی امواج میدیا افشا کرد که علی باقری‌کنی در نروژ با همتا‌های خود بریتانیا، فرانسه و آلمان دیدار کرده است. امواج میدیا در بخش‌هایی از این گزارش نوشت که منابع متعددی که در جریان این تعامل قرار داشته‌اند، تایید کرده‌اند که این گفتگو‌ها که در اسلو انجام شده با هدف احیای توافق هسته‌ای ۱۳۹۴ (برجام) بوده است.
یک منبع ارشد ایرانی به امواج میدیا گفته بود که در این جلسه نظرات متعدد درباره طیف وسیعی از مسائل مورد اختلاف دو طرف مورد بحث و رایزنی قرار گرفته، به گفته این منبع «برای اینکه معلوم شود دیپلماسی کارآمد است به پیام‌های مثبت بیشتری نیاز است.» امواج میدیا در پایان آن گزارش نوشته بود که با اینکه نشست نروژ کم‌سابقه است، اما این اولین‌بار نیست که این کشور اسکاندیناویایی -که از پیوستن به اتحادیه اروپا خودداری کرده است- میزبان مذاکرات بین اروپا و ایران شده است.
چنانکه منابع متعددی به این رسانه گفته‌اند که ماه‌ها پیش نیز اسلو میزبان مذاکرات «مسیر دو» برای کمک به یافتن راهی برای پیشبرد (برجام) بوده است. پس از افشای این خبر از سوی امواج میدیا، علی باقری و مسوولان سه کشور اروپایی حاضر در این جلسه نیز برگزاری این نشست را تایید و اطلاعاتی کلی درباره موارد مورد بحث در این جلسه را منتشر کردند.
علی باقری در توییتی در این باره نوشت: با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در اسلو نشستی داشتم. طیفی از موضوعات مورد علاقه و نگرانی متقابل را مورد بحث قرار دادیم. هیچ فرصتی را برای روشن کردن دیدگاه‌های‌مان و هشدار نسبت به برخی سوءمحاسبه‌ها از دست نمی‌دهیم. در پیشبرد منافع ملی خود، از جمله از طریق دیپلماسی مصمم هستیم.
همزمان با این توییت علی باقری، حساب توییتری وزارت خارجه آلمان نیز درباره این نشست نوشت: «دیپلمات‌های آلمان، فرانسه و بریتانیا نشستی با طرف ایرانی برگزار کردند تا مواضع خود را در قبال تشدید تنش در زمینه‌های متعدد به صراحت بیان کنند. ولی هنوز هیچ مذاکره‌ای وجود ندارد، حتی در مورد برجام.»
الشرق الاوسط نیز به نقل از منابعی در وزارت امور خارجه آلمان نوشت: نشست دیپلمات‌های ارشد سه کشور آلمان، فرانسه و بریتانیا با علی باقری‌کنی که در اسلو برگزار شد، بر درخواست از تهران برای توضیح درباره منشا ذرات اورانیوم بسیار غنی شده تمرکز داشت.
این منابع آگاه که نام‌شان فاش نشد، به شرق‌الاوسط گفتند در این دیدار به موضوع مذاکرات متوقف شده احیای برجام «پرداخته نشد». اندکی پیش از این نشست، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ذرات غنی شده با غلظت ۸۴ درصدی را در تاسیسات فردو کشف کرده بودند.
به گزارش الشرق الاوسط، منابع آگاه در وزارت امور خارجه آلمان ادعا کردند در جلسه با باقری‌کنی، درباره تشدید تنش هسته‌ای در ایران بحث شد و دیپلمات‌های ارشد اروپایی «به وضوح» نگرانی‌ها و مواضع کشورهای خود را به طرف ایرانی ابراز کردند. این منابع تاکید کردند در این جلسه انریکو مورا، مسوول هماهنگ‌کننده مذاکرات هسته‌ای با ایران حضور داشت، اما درباره مذاکرات هسته‌ای یا احتمال بازگشت به برجام صحبتی نشد. ساعاتی پس از انتشار این خبر، خبرگزاری دولتی ایرنا نیز در گزارشی نسبتا مشابه ضمن تایید برگزاری این جلسه، حضور انریکه مورا را نیز در این دیدار تایید کرد.
ایرنا اضافه کرد که موانعی همچنان میان طرفین وجود دارد و بحث‌های صورت گرفته محرمانه بوده است. در حالی که ایران و هر سه کشور اروپایی حاضر در مذاکرات تلاش کردند در موضع‌گیری‌ها و خبر‌های رسمی، برجام و تلاش برای احیای مذاکرات را به عنوان محور این رایزنی‌ها در اسلو معرفی نکنند، اما شکل این جلسات به گمانه‌زنی برای ازسرگیری مذاکرات احیای برجام پس از چند ماه تعلیق دامن زد.
مساله دیگری که بیشتر مورد توجه رسانه‌های روسی قرار گرفت، نبود چین و روسیه در این جلسات بود. به عنوان نمونه رسانه روسی رگنیوم در این باره نوشت: تهران به بازی خود با وارد شدن به مذاکرات جداگانه با کشورهای اروپایی بر سر توافق هسته‌ای ادامه می‌دهد. امریکایی‌ها، چینی‌ها و روس‌ها به این گفتگو دعوت نشدند، اما وزارت امور خارجه روسیه اطمینان می‌دهد که همه چیز تحت کنترل است.
با توجه به اینکه تهران با میانجیگری برخی کشورهای عربی، در حال انجام مذاکرات بسته با امریکاست، این احساس به وجود می‌آید که ایران بر اساس سناریو‌های مختلف کار می‌کند: با امریکایی‌ها - جداگانه، با اروپایی‌ها - جداگانه. با این وجود، سرگئی ریابکوف گفت: «هیچ چیز شگفت‌انگیزی در این واقعیت وجود ندارد که ایران در حال گفتگو با کشورهای غربی درباره توافق هسته‌ای است و ما کاملا در جریان هستیم.» بدیهی است که مذاکرات در درون خود «گروه شش»، در درجه اول میان واشنگتن، مسکو و پکن مورد نیاز است که به دلایل واضحی اکنون دشوار است. اما به هر حال، ایران به مذاکره در مورد برنامه هسته‌ای حتی در فرمت اسلو نیاز دارد.
تجدید دیدار در فضایی متفاوتاکنون قریب به دو ماه پس از آن رایزنی‌ها در اسلو، علی باقری و همتا‌های خود از سه کشور اروپایی این بار در اسلو دیدار تازه کردند. این دیدار، اما در فضایی متفاوت انجام شده است. امروز با مجموعه تحولات رخ داده در سه ماه اخیر می‌توان گفت که ایران و غرب از دوره شش ماهه تنش در پاییز و زمستان ۱۴۰۱ عبور کرده و فصل متفاوتی را در رابطه دوجانبه تجربه می‌کنند که البته به سختی می‌توان از آن با عنوان بهار یاد کرد.
نشست فروردین ماه ایران و تروییکای اروپایی در فضایی برگزار شد که لیست اختلاف‌های ایران و غرب رو به افزایش بود: از حمایت غرب از اعتراض‌های مردمی در ایران تا متهم کردن تهران به حمایت تسلیحاتی از مسکو در جنگ اوکراین، از بن‌بست در مذاکرات وین تا عدم حل و فصل اختلاف‌های پادمانی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
در فاصله نشست فروردین تا خرداد ماه تحولات مثبتی در رابطه ایران و غرب رخ داده است: از تبادل و آزادی زندانیان میان ایران و غرب تا انجام مذاکرات میان ایران و ایالات متحده در مسقط و نیویورک که گفته میشود به شکل غیرمستقیم است و البته پیشرفت در مذاکرات سازمان انرژی اتمی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
در گزارش اخیر رافائل گروسی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به این پیشرفت اشاره شده و آمده بود که این نهاد فنی از توضیحات ایران درباره ذرات اورانیوم بیش از ۸۰ درصد غنی شده قانع شده و همچنین با دریافت توضیحات ایران درباره منشا مواد یافت شده در آباده (مریوان) فعلا سوال بیشتری در این زمینه ندارد. ایران و آژانس همچنین به منظور جلوگیری از تعمیق خلأ اطلاعاتی آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران در صورت احیای برجام با بازنصب تعداد محدودی از دوربین‌های برجامی و سایر وسایل نظارتی در تاسیسات هسته‌ای فردو و نطنز موافقت کردند.
همزمان با این پیشرفت‌های فنی در حوزه سیاسی نیز تحولات قابل توجهی رخ داده که مهم‌ترین آن تبادل پیام میان ایران و امریکا از طریق واسطه‌هایی، چون مسقط است.
در این میان اخبار جسته و گریخته‌ای هم درباره دیدار راب مالی، معاون وزیر خارجه ایالات متحده با سعید ایروانی، سفیر و نماینده دایم ایران در نیویورک منتشر شده است. دیدار‌هایی که گفته میشود برجام تنها موضوع و شاید هم پررنگ‌ترین موضوع مطرح شده در آنها نبوده و کاهش تنش میان دو طرف به خصوص در سایه اتهام‌های مطرح شده درباره حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین و همچنین حمایت اروپا و امریکا از اعتراض‌های مردمی در ایران و تشدید تحریم‌های غیرهسته‌ای به این بهانه پیش از برجام در لیست رایزنی‌ها قرار گرفته بودند.
شنیده‌ها از مجموع رایزنی‌های انجام شده در چند ماه اخیر حاکی از این است که دو طرف دو هدف کاهش و مدیریت تنش و امکان سنجی ازسرگیری رسمی مذاکرات احیای برجام را دنبال می‌کنند. در چنین شرایطی می‌توان گفت که نشست هیات ایرانی به ریاست علی باقری و هیات‌های فرانسوی، انگلیسی و آلمانی در ابوظبی را می‌توان نشانه باز بودن در‌های تعامل میان ایران و غرب دانست، اما در پشت در‌های بسته این رایزنی‌ها و تبادل نظرات الزاما مذاکرات احیای برجام در جریان نیست.
در حال حاضر بزرگ‌ترین مانع در مسیر از سرگیری مذاکرات میان ایران و ۱+۴ برای بررسی احیای برجام از نقطه توقف آن در تابستان ۱۴۰۱، ادعای حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین است که غربی‌ها همصدا با دولت اوکراین هر روز ابعاد عمیق‌تری هم به آن می‌بخشند؛ لذا به نظر می‌رسد که آنچه در ابوظبی هم میان هیات‌های ایرانی و تروییکای اروپایی گذشته مانند نشست اسلو با ترکیب مشابه بیان نظرات دو طرف به منظور کاستن از تنش‌ها و جلوگیری از وخامت اوضاع باشد.
شکل‌گیری و تداوم این رایزنی‌ها چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم در شرایطی که معادلات سیاسی در منطقه غرب آسیا در حال تغییر است و مهم‌ترین نشانه‌های آن هم عادی‌سازی رابطه دیپلماتیک ریاض و تهران و بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و آشتی عربستان سعودی با سوریه است قابل توجه است.
باید دید که آیا مجموع رایزنی‌هایی که در سه ماه اخیر دور از چشم رسانه‌ها میان ایران و اروپا و ایران و ایالات متحده در کشورهای ثالث منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در جریان بوده از پتانسیل کافی برای از سرگیری رسمی گفتگو درباره فرجام برجام برخوردار خواهد بود یا خیر.
منبع: فرارو
کلیدواژه: احیای برجام علی باقری قیمت طلا و ارز قیمت موبایل آژانس بین المللی انرژی اتمی مذاکرات احیای برجام تروییکای اروپایی سه کشور اروپایی میان ایران همتا های خود ایران و غرب امور خارجه رایزنی ها علی باقری انجام شده هسته ای دو طرف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۷۸۰۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
در سفر رافائل گروسی به تهران موارد اختلافی ایران و آژانس حل خواهد شد؟
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از تسنیم، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اوایل هفته جاری به منظور رایزنی و دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران و همچنین شرکت در نخستین کنفرانس بین‌المللی علوم وفنون هسته‌ای ایران که در شهر اصفهان برگزار میشود، به ایران سفر خواهد کرد.
این سفر با توجه به تحولات و شرایط منطقه و همچنین با توجه به روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و موارد ادعایی آژانس علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران دارای اهمیت خاصی است و می‌تواند در صورت رویکرد فنی و عدم توجه به مسائل سیاسی به اصلاح روند غیرسازنده آژانس در برابر ایران منجر شده و همکاری‌های فی‌مابین را افزایش دهد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در طی سال‌های گذشته بدون توجه به همکاری‌های گسترده ایران با آژانس و اعطای دسترسی به این نهاد برای بازرسی، ادعاهای سیاسی خود علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران را در گزارش‌های فصلی به شورای حکام و همچنین در مصاحبه‌های صورت گرفته با رسانه‌ها مطرح کرده است.
در آخرین گزارش فصلی گروسی به شورای حکام در اسفند ماه سال گذشته نیز رویکرد سیاسی مدیرکل مشهود است که از رویکرد ایران در کاهش همکاری با این آژانس انتقاد کرده و در خصوص مسائلی از جمله پادمان و اصطلاح دو مکان باقی مانده، توقف اجرای کد اصلاحی ۳.۱ و همچنین بازرسی‌ها ادعاهای قبلی را تکرار کرده است.
موضوع مربوط به اصطلاح «دو مکان» و اسناد غیرمعتبرسال ۱۳۹۸ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اساس یک سری اسناد مجهول الهویه و غیر معتبر که توسط رژیم صهیونیستی منتشر شده بود، ادعایی را علیه ۴ مکان مطرح کرد و ادعا کرد ایران در ۴ منطقه ورامین، تورقوزآباد، آباده (مریوان) و آزمایشگاه جابر بن حیان غنی سازی یا اعمال خارج از پادمان انجام شده است.
طی مذاکرات و رایزنی‌ها موضوع آزمایشگاه جابر بن حیان در نتیجه همکاری ایران مطابق با بند ۷.۶ گزارش آژانس بسته شده است و همچنین پس از سفر گروسی در اسفند ماه ۱۴۰۱ به تهران و مذاکرات انجام شده پرونده مربوط به آباده نیز بسته شد. در گزارش مدیرکل به شورای حکام در خرداد سال ۱۴۰۲ آمده است که بازرسان تحقیقات خود را در مورد آثار اورانیوم در مریوان، در نزدیکی شهر آباده، در حدود ۵۲۵ کیلومتری جنوب شرقی تهران بسته‌اند.
در آخرین گزارش آژانس به شورای حکام در اسفندماه ۱۴۰۲ دو مکان ادعایی باقیمانده آژانس همچنان وجود دارد و گروسی در این گزارش مدعی شد که «ایران توضیحات فنی معتبری برای وجود ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در ورامین و تورقوزآباد به آژانس ارائه نکرده و آژانس را از مکان یا مکان‌های فعلی مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده مطلع نکرده است».
آژانس تاکنون اسناد معتبری در این خصوص ارائه نکرده و صرفا بر اساس اطلاعات ادعایی و مجهول‌الهویه رژیم صهیونیستی در این خصوص، ازریابی‌های خود را انجام داده است. ایران نیز در پاسخ به این ادعا به صراحت بیان کرده که هیچ مکانی که باید تحت موافقتنامه پادمان جامع (CSA) اعلام شود، وجود ندارد؛ از جمله از طریق یادداشت‌های توضیحی INFCIRC/۱۱۵۹ مورخ ۲۳ نوامبر ۲۰۲۳، INFCIRC/۱۱۳۱ مورخ ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۳، INFCIRC/۹۹۶ مورخ ۷ ژوئن ۲۰۲۲ و INFCIRC/۹۶۷ مورخ ۳ دسامبر ۲۰۲۱ که توسط ایران ارسال شده است.
در یادداشت توضیحی ایران در اسفند ماه سال گذشته نیز تاکید شده که در خصوص "ورامین"، هیچ مکان اعلام نشده‌ای (که اعلام آن) طبق موافقتنامه پادمان جامع (CSA) الزامی باشد، وجود نداشته است.
ایران در این یادداشت نوشت: «ادعای وجود "کارخانه در مقیاس آزمایشی اعلام نشده که بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ مورد استفاده قرار می‌گرفته است" فاقد اطلاعات موثق و اسناد معتبر تأیید شده، بلکه مبتنی بر اسناد جعلی و غلط ارائه شده توسط یک نهاد معلوم‌الحال است. ارجاع آژانس صرفاً به تصاویر ماهواره‌ای بی‌کیفیت برای ارزیابی اینکه «... کانتینرهای خارج شده از ورامین در نهایت به تورقوزآباد منتقل شدند...» کافی و صحیح نیست، زیرا هزاران کانتینر مشابه در سراسر کشور در حال حرکت هستند. ادعای جابجایی یک کانتینر از مکانی به مکان دیگر، نمی‌تواند تنها با تصاویر ماهواره‌ای کم کیفیت طرح و پیگیری شود.»
ایران همچنین در خصوص تورقوزآباد نیز با بیان اینکه هیچ سند معتبری تاکنون ارائه نشده است، در یادداشت توضیحی خود تصریح کرد: «ارزیابی آژانس براساس اطلاعات و شواهد معتبر نیست. تورقوز آباد در واقع یک مکان صنعتی است که شامل انواع انبارها و اماکن نگهداری مواد شوینده، مواد شیمیایی، مواد غذایی، پارچه و منسوجات، لاستیک و قطعات خودرو، لوله و اتصالات و برخی ضایعات صنعتی است. این مکان در چنین منطقه‌ای مناسب برای انبار مواد هسته‌ای نیست. در مورد فرض نادرست آژانس مبنی بر بیرون بردن کانتینرها به شکل دست نخورده از این مکان نیز اطلاعاتی که اثبات می‌کند فرض آژانس صحیح نیست قبلاً به آژانس ارائه شده است.»
ایران توضیحات فنی خود در خصوص این ادعاها را در گزارشاتی مختلف به آژانس ارائه کرده اما رویه سیاسی در این نهاد بین‌المللی و تحت تاثیر قرار گرفتن توسط رژیم صهیونیستی تاکنون باعث شده که با وجود اینکه هیچ سند معتبر مبنی بر تخلف ایران در طی این سال‌ها وجود ندارد، این موارد ادعایی توسط آژانس بسته نشود.
ایران به طور داوطلبانه به آژانس اجازه دسترسی اعطا کرده و اطلاعات و توضیحاتی در مورد این مکان‌ها به آژانس ارائه کرد. این در حالی بود که آژانس اسناد معتبری را در رابطه با ادعای خود درباره «مواد هسته‌ای اعلام‌نشده و فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای» به ایران ارائه نکرد و ایران هرگز موظف نبوده است که اسناد غیرمعتبر و ساختگی را به‌عنوان اطلاعات مرتبط با پادمان در نظر بگیرد و به درخواست‌های آژانس پاسخ دهد. با این حال، متأسفانه آژانس تمامی اسناد ساختگی و اطلاعات جعلی ارائه شده توسط رژیم اسرائیل را معتبر می‌داند. این امر باعث شده است که آژانس بر این اساس ارزیابی اشتباه و نتیجه‌گیری غیرقابل اعتمادی داشته باشند.
کد اصلاحی ۳.۱ و توقف اجرای آن توسط ایرانبه دنبال خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و ناتوانی اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی آلمان و فرانسه و انگلستان در اجرای تعهدات خود، ایران بر اساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، تمام اقدامات شفاف‌ساز داوطلبانه فراتر از موافقتنامه پادمان جامع خود از جمله اجرای کد اصلاحی ۳.۱ (همان‌طوری که در بند ۶۵ پیوست برجام مشخص شده است) را متوقف کرد.
پس از این عمل ایران، آژانس نیز با انتقاد از توقف موقتی اجرای کد ۳.۱ توسط ایران، آن را عدم اجرای موافقتنامه پادمان تلقی کرد. گروسی نیز در گزارشات و مصاحبه‌های خود سعی کرد ایران را ناقض توافقات بداند. وی در در نشست افتتاحیه شورای حکام آژانس در خصوص برنامه هسته‌ای ایران مدعی شد: «ایران همچنین نیاز به اجرای کد اصلاحی ۳.۱ دارد که یک تعهد قانونی برای ایران است. این مسائل پادمانی باقیمانده ناشی از تعهدات ایران ذیل توافقنامه پادمان جامع است و باید حل و فصل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که تضمین دهد برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح آمیز است.»
مسئله‌ای که آژانس فراموش کرده این است که تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات خود تحت برجام کاملاً مطابق با حقوق ذاتی آن طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام و در پاسخ به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام بود و این واقعیت آشکار نمی‌تواند مبنایی برای آژانس و دیگر کشورهای غربی برای خواسته‌های فراتر از ان‌پی‌تی و همچنین خودداری از انجام تعهدات خود باشد.
کد ۳.۱ جزء لاینفک ترتیبات فرعی موافقتنامه‌های پادمان جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با کشورهای غیر هسته‌ای طرف معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است. این آیین نامه از دولت‌ها می‌خواهد که در مورد تاسیسات جدید به طور معمول حداکثر ۱۸۰ روز قبل از بارگذاری مواد هسته‌ای به آژانس گزارشاتی ارائه شود.
مدیرکل آژانس در این خصوص مدعی است که مبنای قانونی پذیرش کد اصلاحی ۳.۱ از سوی ایران، ماده ۳۹ موافقتنامه پادمان است و قانونی بودن یا غیرقانونی بودن تصمیم ایران مبنی بر توقف اجرای این آیین‌نامه باید بر اساس مفاد این ماده ارزیابی شود.
اما ماده ۳۹ در مورد تعلیق اجرای آیین نامه ساکت است و به طور خاص به توقف اجرای قانون اشاره نکرده است. بنابراین، برای ارزیابی اینکه آیا توقف اجرای کد اصلاحی ۳.۱ توسط ایران نقض تعهدات بین‌المللی این کشور است، بررسی اسناد حقوقی مربوط به غیر از موافقتنامه پادمان ضروری است.
نکته مهم دیگر این است که این بند ۶۵ برجام بود که ایران را ملزم به اجرای مجدد کد اصلاحی پس از سال ۲۰۱۵ کرد. برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در واقع شرایطی را فراهم می‌کند که تحت آن ایران می‌تواند تعهدات خود از جمله تعهد به اجرای کد اصلاحی ۳.۱ را به حالت تعلیق درآورد. به طور خاص، بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام شرایطی را که اجازه چنین تعلیقی را می‌دهد، بیان می‌کند. ایران، متعاقب اعمال مجدد تحریم‌ها توسط ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ و عدم پایبندی امضاکنندگان اروپایی به تعهدات خود در برجام، به تدریج تعهدات برجامی خود را کاهش داد و در فوریه ۲۰۲۱، اجرای کد اصلاحی ۳.۱ را متوقف کرد.
در نتیجه، توقف اجرای کد اصلاحی توسط ایران با تعهدات برجام همسو بوده و نقض آن محسوب نمی‌شود. برجام، به عنوان یک توافق عمومی و جزء لاینفک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد (۲۲۳۱)، بر اساس ماده ۱۰۳ منشور سازمان ملل متحد، بر سایر معاهدات از جمله موافقتنامه‌های پادمان اولویت دارد. همانطور که در بالا ذکر شد، برجام، تحت شرایط خاصی، کاهش و تعلیق تعهدات برجامی ایران از جمله تعهد این کشور به اجرای کد اصلاح شده را مجاز دانسته و مدیرکل آژانس نمی‌تواند در ارزیابی قانونی یا غیرقانونی بودن تعلیق این موضوع را نادیده بگیرد.
این کشور ایران نبود که توقف اجرای این کد را آغاز کرد. در عوض، این اقدامات خصمانه برخی از دولت‌ها بود که ایران را مجبور به توقف اجرای این قانون در سال ۲۰۰۷ و بار دیگر در سال ۲۰۲۱ کرد. تعلیق اجرای کد اصلاحی پیامد مستقیم شکست برخی کشورها در پایبندی به تعهدات خود در برجام است. اگر این کشورها نقض‌های خود را اصلاح کنند و مسئولیت‌های خود را از سر بگیرند، ایران آماده است تا پاسخ متقابل را بدهد.
مسئله بازرسان آژانس۲۵ شهریور ماه ۱۴۰۲ بود که خبری توسط آژانس مبنی بر اینکه برخی از بازرسان این نهاد توسط ایران لغو انتصاب شده‌اند، منتشر شد. ایران ۸ بازرس فرانسوی و آلمانی آژانس را براساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقتنامه جامع پادمان بین ایران و آژانس ( INFCIRC ۲۱۴) و در پی سوءاستفاده‌های سیاسی سه کشور اروپایی در جلسه شورای حکام لغو انتصاب کرد.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه پس از این لغو انتصاب اعلام کرد: متأسفانه سه کشور اروپایی و آمریکا به رغم تعامل مثبت، سازنده و مستمر جمهوری اسلامی با آژانس، با زیاده‌خواهی و با هدف تخریب فضای همکاری ایران و آژانس، از فضای شورای حکام برای مقاصد سیاسی خود سوءاستفاده کردند. ایران پیشتر نسبت به عواقب این گونه سوءاستفاده‌های سیاسی از جمله تلاش برای سیاسی کردن فضای آژانس هشدار لازم را داده بود.
بعد از این عمل متقابل ایران، آژانس واکنش نشان داد و گروسی نیز در گزارشات و مصاحبه‌های خود با انتقاد از این لغو انتصاب مدعی شد که عمل ایران اجرای عادی فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس در ایران را متاثر می‌کند. وی در بیانیه ۱۶ سپتامبر خود در این باره نوشت: «تجربه نشان می‌دهد که حذف/ اخراج/طرد بازرسان آژانس بر دستور کار( وظیفه) اساسی آژانس در راستی آزمایی تأثیر می‌گذارد و روشی برای کار همکارانه نیست.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی , سازمان انرژی اتمی ایران , برجام , مذاکرات هسته ای , محمد اسلامی , مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ,
در بحث لغو انتصاب بازرسان آژانس گروسی باید به جای فرافکنی به اصل موضوع بپردازد. وی مدعی است که ایران بر اساس ملیت بازرسان آنان را اخراج کرده و نباید انتصاب آنان را لغو می‌کرد. این در حالی است که طبق قانون ایران حق دارد نه تنها قبل از انتصاب بازرسان بلکه حتی بعد از آن نیز انتصاب آنان را لغو نماید.
براساس توافق نامه جامع پادمانی کشورهای عضو حق دارند از پذیرش یک یا گروهی از بازرس‌ها که آنها را فاقد صلاحیت تشخیص دادند، اجتناب کنند یا ماموریت شان را کان لم یکن فرض و یا نیمه تمام بگذارند و اعمال این حق هیچ نیازی به حصول یا وجود شرایط خاصی ندارد و کشور کاملا مختار است.
براساس بند یک ماده ۹ توافقنامه جامع پادمانی، آژانس باید رضایت ایران را برای بازرسان پیشنهادی خود دریافت نماید. همچنین براساس بند دو همان ماده چنانچه ایران چه در زمان پیشنهاد بازرس یا هر زمان دیگری پس از انتخاب یک بازرس با آن مخالف باشد، آژانس باید بازرس یا بازرسین دیگری را به دولت ایران پیشنهاد نماید. براساس بند سه ماده مزبور چنانچه در اثر خودداری مکرر دولت ایران از قبول بازرسین پیشنهادی آژانس، اجرای بازرسی بر طبق موافقتنامه دچار وقفه گردد، این مخالفت باید از طرف مدیرکل آژانس به شورای حکام ارجاع داده شود. با توجه به متن صریح موافقتنامه جامع پادمانی ایران می‌تواند بدون هرگونه توضیحی و در هر زمانی که بازرس یا بازرسینی را فاقد صلاحیت تشخیص داد از پذیرش آنها اجتناب کند و آژانس باید بازرس یا بازرسین دیگری را جایگزین نماید.
براساس گزارش‌های منتشر شده بخش پادمان، آژانس برای انجام وظائف پادمانی در چارچوب‌های مختلف پادمانی از خدمات حدود ۴۰۰ بازرس از ۸۰ ملیت مختلف از کشورهای عضو بهره می‌برد. از این تعداد حدود ۱۲۰ بازرس برای انجام بازرسی و راستی آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای درچارچوب تعهدات پادمانی ذیل توافقنامه جامع پادمانی کشور جمهوری اسلامی ایران منصوب شده‌اند. یعنی چیزی حدود یک سوم کل تعداد بازرس‌های آژانس. پس از لغو انتصاب ۸ بازرس نیز ایران ۱۴ بازرس جدید آژانس را پذیرفت و آژانس هیچ اشاره‌ای به این انتصاب‌های جدید نکرد و این رویکرد آژانس حرفه‌ای نیست!
در بیانیه گروسی در این خصوص همچنین لغو انتصاب بازرسان را مسبوق به سابقه دانسته اما اگر موضوع مسبوق به سابقه است و قبلا نیز چنین شرایطی رخ داده بود چرا آژانس با توجه به سوابق قبلی پیش بینی لازم را برای جلوگیری از وقوع مجدد چنین رویدادی در پیش نگرفته بود؟ با توجه به گزارش‌های موجود در سال ۲۰۰۷ نیز ایران از پذیرش ۳۸ بازرس احتراز کرد ولی دو طرف در ادامه به توافق رسیدند و آژانس نیز در انجام وظایف‌اش با مشکلی مواجه نشد. بنابراین رویکرد و وقایع اخیر را می‌توان ناشی از ناتوانی فنی آژانس ( در تامین نیروی انسانی متبحر کافی) و هم ناشی از ضعف در انجام مذاکرات و تعامل با کشور عضو دانست.
مدیرکل بدون توجه به حقوق ذاتی کشور عضو و طی سال‌ها بی‌توجهی به وظایفی که بر عهده آژانس برای انجام موثر اقدامات پادمانی و بهره گیری از تجربیات قبلی در تعاملات با کشور و نیز استفاده موثر از کلیه منابع از جمله نیروی انسانی متخصص آن شده است، موضوعی را که جزء حقوق کشور عضو است را مبنایی برای فرار از پاسخگویی مناسب به اعضا قرار داد.
آژانس به جای مذاکره با کشور عضو و معرفی بازرس‌های جدید مکررا از ایران -برخلاف مفاد ماده ۹ -درخواست می‌کند که در تصمیم‌اش تجدیدنظر کند و با طرح موضوع در مجامع مختلف در صدد استفاده از موضوع به عنوان ابزاری برای اعمال فشار سیاسی بر کشور است.
در واقع آژانس به جای حل فنی موضوع به دنبال بهره گیری از شرایط سیاسی دنیا و حل آن از طریق سیاسی است که خارج از صلاحیت فنی آن است. این نحوه عملکرد آژانس که برخلاف متن توافقنامه جامع و سازوکارهای به رسمیت شناخته شده در آن است.
فرجام سخناکنون با سفر گروسی به ایران و رایزنی با مقامات جمهوری اسلامی این فرصت فراهم است که همکاری‌های ایران و آژانس افزایش یابد. این رویکرد آژانس که خواسته یا ناخواسته در سمت و سوی منافع مقطعی گروهی از کشورهای غربی است می‌تواند منجر به کاهش اعتبار فنی آژانس شود. سفر پیش رو بستر مناسبی برای گسترش تعاملات ایران و آژانس است و این اتفاق جز با مذاکرات فنی و همچنین عدم سیاسی کاری محقق خواهد شد.
اکنون امیدواری برای همکاری‌های بیشتر ایران و آژانس و حل و فصل ابهامات وجود دارد. دولت جمهوری اسلامی ایران بارها حسن نیت خود را نشان داده و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز باید در مقابل همکاری‌های ایران، رویکرد متقابل و سازنده داشته باشد.
نکته قبل توجه این است که باید راز موفقیت ایران را در پیگیری همزمان افزایش قدرت هسته‌ای کشورمان در کنار توجه به تعاملات و مذاکرات فنی با آژانس دانست. پیشرفت‌های فنّی ایران در حوزه‌های مختلف هسته‌ای به ویژه غنی‌سازی نشان می‌دهد که علیرغم فشارهای مختلف تحریمی و حتی خرابکاری، این حرکت پرشتاب متوقف یا کند نشده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی , سازمان انرژی اتمی ایران , برجام , مذاکرات هسته ای , محمد اسلامی , مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ,
یکی از فرصت‌های مناسب در این سفر شرکت گروسی در اجلاس کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای ایران است. کنفرانسی که کاملا جنبه علمی و تحقیقاتی دارد و می‌تواند تصویر مناسبی از علم هسته‌ای و همچنین فعالیت صلح آمیز ایران به جهان مخابره کند.
طبق گفته محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی حدود ۴۷۷ مقاله تاکنون برای این کنفرانس ارائه شده است.
نخستین کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای ایران روز دوشنبه ۱۷ اردیبهشت آغاز میشود و قرار است در افتتاحیه آن محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی سخنرانی کند.
کد خبر 849042 برچسب‌ها رافائل گروسی هسته‌ای - آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر ویژه
هوادار خاطی سپاهان ۱۰ سال محروم شد